علائم یائسگی در زنان چیست؟

زمانی که یک خانم 12 ماه متوالی پریود نشود و دیگر نتواند به صورت طبیعی باردار شود، یائسگی اتفاق می افتد. معمولا بین سنین 45 و55 است اما ممکن است قبل یا بعد از این طیف سنی اتفاق بیفتد. یائسگی علائم ناخوشایندی مانند گرگرفتگی و اضافه وزن را به دنبال دارد.

یائسگی از چه زمانی آغاز می شود و تا چه زمانی ادامه دارد؟

اولین علائم یائسگی در زنان معمولا چهار سال قبل از آخرین قاعدگی ظاهر می شود. این علائم اغلب تا چهار سال پس از آخرین قاعدگی ادامه دارد.

تعداد انگشت شماری از بانوان تا یک دهه قبل از قاعدگی علائم یائسگی دارند و از هر 10 خانم یک نفر تا دوازده سال بعد از آخرین قائدگی علائم یائسگی را تجربه می کند.

متوسط سن یائسگی 51 است اما به طور میانگین ممکن است در بین زنان آفریقایی، آمریکایی و لاتین دو سال زودتر اتفاق بیفتد. تحقیقات بیشتری لازم است تا شروع یائسگی در زنان غیر سفید پوست به طور دقیق مشخص شود.

عوامل مختلفی، مانند ژنتیک و سلامت تخمدان، به تشخیص زمان شروع یائسگی کمک می کند. پیش یائسگی قبل از یائسگی اتفاق می افتد. در این زمان هورمون ها دستخوش تغییر می شود تا برای یائسگی آماده شود.

این مدت می تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد. بسیاری از زنان بعد از میانه ی چهل سالگی دچار علائم پیش از یائسگی می شوند. برخی دیگر بدون پشت سر گذاشتن این مرحله به طور ناگهانی وارد یائسگی می شوند.

حدود 1 درصد از بانوان قبل از 40 سالگی یائسه می شوند که به آن یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان گفته می شود. تقریبا 5 درصد از بانوان بین سنین 40 تا 45 سال دچار یائسگی می شوند که به آن یائسگی زودهنگام مگویند.

پیش از یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی

در مرحله ی پیش از یائسگی، چرخه ی قاعدگی به هم می ریزد. قاعدگی به تاخیر می افتد، یک یا چند بار پریود نمشوید. همچنین ممکن است خونریزی شدید یا ضعیف تر شود. زمانی که فرد یک سال کامل پریود نشود، یائسگی اتفاق مافتد. به سال های بعد از شروع یائسگی، پس از یائسگی گفته می شود.

علائم یائسگی چیست؟

تجربه ی هر خانم از یائسگی خاص است. زمانی که یائسگی به صورت ناگهانی یا طی مدت زمان کوتاه تری اتفاق بیفتد، معمولا علائم شدید تر است.

شرایطی که به روی سلامت تخمدان تاثیر می گذارد، مانند سرطان یا هیسترکتومی، یا برخی انتخاب ها، مانند مصرف سیگار، شدت و مدت زمان علائم را تشدید می کند.

جدا از تغییرات قاعدگی، علائم پیش از یائسگی، یائسگی و پس از آن عموما یکسان است. ازجمله شایع ترین علائم زود هنگام قبل از یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم تر شدن تناوب قاعدگی
• شدید یا ضعیف تر شدن قاعدگی نسبت به تجربه ی نرمال
• علائم مربوط به منبسط و منقبض شدن رگ ها، مانند گر گرفتگی، عرق شبانه و سرخ شدن

تخمین زده شده 75 درصد از بانوان دچار گر گرفتگی می شوند.

هنگام نزدیک شدن به یائسگی، تغییرات فیزیکی و روانی مختلفی رخ می دهد که منجر به بروز علائم می شود. برخی از این علائم قبل از یائسگی شروع می شود و برخی تا بعد از آن ادامه می یابد.

از جمله تغییرات قبل از یائسگی و در دوره ی یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پایین آمدن قدرت باروری

با نزدیک شدن به انتهای مرحله باروری، قبل از شروع یائسگی، میزان استروژن کاهش پیدا می کند. بدین ترتیب احتمال بارداری پایین می آید.

به هم خوردن نظم قاعدگی

اولین نشانه ی نزدیک شدن یائسگی این است که نظم قاعدگی به هم می ریزد. ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد اتفاق بیفتد و شدت آن کم تر یا بیشتر شود. اگر کسی نسبت به تغییرات قاعدگی نگران است، بهتر است به پزشک زنان زایمان مراجعه کنید چون ممکن است این تغییرات نشان دهنده حاملگی یا بیماری باشد.

احساس خشکی و ناراحتی در واژن

ممکن است قبل از یائسگی و در طول آن، در واژن احساس خشکی، ناراحتی یا خارش داشته باشید. درصورت وجود این علائم، فرد هنگام رابطه ی واژنی احساس ناراحتی و سابیدگی می کند. به علاوه، اگر پوست ترک بردارد، احتمال عفونت بالا مرود. گاهی هنگام یائسگی با آتروفی واژن روبه رو می شویم که به وضعیت خشکی، نازک شدن و التهاب دیواره ی واژن اطلاق می شود.

استفاده از مرطوب کننده، روغن و داروهای مختلف می تواند در تسکین خشکی واژن و مسائل مربوط به آن تاثیرگذار باشد.

گر گرفتگی

این حالت هنگام نزدیک شدن به یائسگی طبیعی است. به طوری که فرد در قسمت بالای بدن به طور ناگهانی احساس گرما می کند. این حس از صورت، گردن یا قفسه ی سینه شروع می شود و به سمت بالا یا پایین پیش می رود.

گرگرفتگی باعث موارد زیر نیز می شود:

• تعریق
• گل افتادن پوست

برخی علاوه بر گر گرفتگی یا به جای آن دچار تعریق شبانه یا لرز می شوند.

معمولا یک سال بعد از اتمام قاعدگی افراد دچار گرگرفتگی خواهند شد اما ممکن است تا 14 سال بعد از یائسگی ادامه داشته باشد.

اختلال در خواب

حین یائسگی مشکلاتی در خواب فرد ایجاد می شود که متاثر از عوامل زیر است:

• اضطراب
• تعریق شبانه
• تکرر ادرار

ورزش زیاد و پرهیز از غذاهای چرب قبل از خواب به کنترل این وضعیت کمک می کند اما درصورت تداوم این شرایط، با دکتر متخصص زنان و زایمان خود صحبت کنید.

تغییرات احساسی

افسردگی، اضطراب و انرژی پایین طی یائسگی شایع و طبیعی است. زودرنج شدن و کج خلقی در این دوران غیرعادی نیست.

تغییرات هورمونی و اختلال در خواب می تواند در این امر دخیل باشد. به علاوه، احساس فرد به یائسه شدن نیز بی تاثیر نیست. مثلا، اضطراب نسبت به میل جنسی پایین یا پایان دوره ی باروری می تواند باعث افسردگی هنگام یائسگی شود.

درحالی که احساس ناراحتی، زودرنجی و خستگی هنگام یائسگی طبیعی است اما این عواطف لزوما نشان دهنده افسردگی نیست. با این حال، اگر کسی به مدت دو هفته یا بیشتر احساس کم انرژی بودن داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند که بهترین اقدام در این زمینه را توصیه می کند و اگر کسی نسبت به وضعیت خواب یا تغییرات مربوط به یائسگی نگران است، باید با درمانگر تماس برقرار کند.

براساس تحقیقی که در سال 2018 به چاپ رسید، در برخی موارد بین یائسگی و خودکشی ارتباط وجود دارد. اگر کسی در این دوران به فکر خودکشی است، باید از مشاور یا درمانگر درخواست کمک کند. همچنین می توان به صورت ناشناس تماس تلفنی برقرار کرد.

علت یائسگی چیست؟

یائسگی یک فرایند طبیعی است که در اثر کهولت تخمدان ها و تولید کم تر هورمون های بارور اتفاق می افتد.

بدن در واکنش به پایین آمدن سطح موارد زیر، دستخوش تغییراتی می شود:

• استروژن
• پروژسترون
• تستسترون
• هورمون تحریک کننده ی فولیکول (FSH)
• هورمون لوتئینی (LH)

از جمله قابل توجه ترین تغییرات از بین رفتن فولیکول های فعال تخمدان است. این ساختار کار تولید و رهاسازی تخمک از جداره ی تخمدان را برعهده دارد که باعث قاعدگی و باروری می شود.

اکثر بانوان متوجه می شوند که با طولانی و شدید تر شدن خونریزی، بسامد قاعدگی نامنظم تر می شود. این اتفاق معمولا از اواسط تا اواخر 40 سالگی رخ می دهد. اکثر زنان آمریکایی تا 52 سالگی دچار یائسگی می شوند.

در برخی موارد، در اثر جراحت یا جراحی برداشتن تخمدان و ساختار لگن مربوط به آن، یائسگی اتفاق می افتد.

از جمله عوامل جلو افتادن یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اووفورکتمی دوجانبه، یا برداشتن هر دو تخمدان
• فرسایش تخمدان، یا پایان یافتن عملکرد تخمدان که ممکن است توسط هورمون تراپی، جراحی یا روش های رادیوتراپی در زنانی رخ دهد که مبتلا به تومور گیرنده ی استروژن هستند.
• پرتو درمانی لگن
• جراحت لگن که باعث آسیب شدید یا از بین رفتن تخمدان ها می شود.