اعتیاد به خرید، خرید وسواسی یا جنون خرید کردن (Oniomania) به تکرار مداوم عمل خرید کردن با وجود عواقب اقتصادی آن گفته می شود. وسوسه خرید آنی با ویژگی های افکار مزاحم در مورد خرید کردن همراه با کنترل تکانه ضعیف و عواقب رفتاری شدید مانند اختلافات زناشویی و مشکلات مالی مشخص می شود.

اعتیاد به خرید چقدر شایع است؟

حدود ۶ درصد از جمعیت آمریکا دچار وسوسه خرید آنی هستند و ۸۰ درصد از بیماران را زنان تشکیل می دهند. بسیاری از زنان از سنین پایین به لذت خرید کردن همراه با مادر و دوستان عادت می کنند و این باعث شکل گیری این اختلال در سنین بزرگسالی می شود. این اختلال در مردان با ظهور تکنولوژی و ساده تر شدن خرید تشدید شده است.

اختلالات روانی همراه با وسواس خرید

اعتیاد به خرید همانند دیگر رفتارهای اعتیادوار مانند پرخوری و قمار است. این اختلال همراه با دیگر اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن دیده می شود.

بسیار شنیده می شود از بیماران که با خرید کردن احساس می کنند حال روحی بهتری دارند. همراهی اختلالات رفتار وسواس گونه مانند پوست کنی، مو کنی، اختلال وسواس جبری، اعتیاد به مواد مخدر و اختلالات شخصیت محتمل است.

برخلاف سایر انواع اعتیاد که در دوره نوجوانی بیشتر دیده می شوند، وسوسه خرید آنی بیشتر در دهه ۲۰ و ۳۰ رواج دارد که شخص به استقلال مالی می رسد. متخصصان حوزه سلامت روان باید در مورد تشخیص اختلال وسوسه خرید آنی و تمایز آن با رفتارهای تکانشی مانند خرید افراطی و ولخرجی در دوره شیدایی اختلال دوقطبی دقت بیشتری به خرج دهند.

چگونه تشخیص دهم دچار جنون خرید کردن هستم؟

اگر پاسخ شما به بسیاری از سوالات زیر مثبت است، احتمال وجود این اختلال و وسواس در شما می رود و بهتر است با یک مشاور صحبت کنید.

• وقتی عصبانی و ناامید هستید، به خرید می روید؟
• ولخرجی هایتان باعث بروز مشکل در زندگیتان شده است؟
• با همسرتان بر سر خرید کردن اختلاف دارید؟
• وقتی خرید می کنید احساس بسیار خوبی به شما دست می دهد؟
• پس از خرید کردن احساس پشیمانی و اضطراب پیدا می کنید؟
• به خاطر خریدهایتان احساس گناه و خجالت دارید؟
• چیزهایی خریده اید که تا به حال استفاده نکرده اید؟
• تقریبا همیشه به پول فکر می کنید؟

نشانه های خرید وسواسی

احساس اجبار به خرید:

شخص برای خرید وسایل احساس اجبار می کند. اغلب سعی می کند عادت خرید کردن خود را پنهان کند. خرید بدون فکر کردن باعث می شود که فرد وسایل زیادی داشته باشد که تا به حال از آنها استفاده نکرده است (کفش ها و لباس های نوی زیاد). اما باز هم چرخه خرید ادامه می یابد. این دسته بیماران می توانند در مراحل بعدی عمر دچار اختلال وسواس احتکار شوند.

احساس سرخوشی پس از خرید:

بیمار پس از خرید احساس سرخوشی زیادی می کند.  تجربه سرخوشی به خاطر احساس مالکیت چیزی نیست، بلکه به خاطر عمل خرید کردن است. این سرخوشی می تواند اعتیادآور باشد.

خرید کردن برای سرکوب احساسات بد:

جنون خرید کردن می تواند تلاشی برای پر کردن خلاهای روانی و عاطفی مانند تنهایی، فقدان کنترل، و نبود عزت نفس باشد. اغلب، یک احساس منفی مانند بحث یا ناامیدی محرک خرید کردن است. با این حال، سرکوب احساسات بد موقت است و با احساس اضطراب یا گناه همراه می شود.

گناه و پشیمانی:

وسوسه خرید افراطی با احساس پشیمانی همراه می شود. شخص به دلیل احساس زیاده روی در خرید و بی مسئولیتی احساس گناه می کند. نتیجه، یک چرخه معیوب است که باز هم فرد به خاطر خلاصی از احساس بد به خرید چیزی دیگر رو می آوردو

درد پرداخت:

پرداخت پول دردناک تر از پرداخت با کارت اعتباری یا کارت بانکی است.در واقع، فلسفه روانشناسی کارت اعتباری همین است که لذت خرید را بیشتر کند.

علائم رفتاری اشخاص معتاد به خرید

• اشتغال فکری به خرید اقلام متعدد
• صرف زمان زیاد برای تحقیق در مورد خرید اقلام یا گشتن در بازار
• ناتوانی در مقاومت در برابر خرید
• مشکلات اقتصادی و بدهی های زیاد
• اختلاف در محل کار، خانه یا مدرسه به خاطر خریدهای متعدد
• تمایل به خرید در تنهایی یا به صورت آنلاین برای دوری از سرزنش دیگران

چطور با اعتیاد به خرید مقابله کنیم؟

کارت های بانکی را کنار بگذارید:

تحقیقات نشان می دهند خرید با کارت بانکی و اعتباری باعث خرج کردن پول بیشتری می شود. نقد خرید کنید تا درد از دست دادن پول را حس کنید.

نقد خرج کردن آسان نیست؟

به حجم زیادی پول نیاز دارید که امن نیست؟ دقیقا منظور ما همین است.اگر جز افرادی هستید که اعتیاد به خرید دارید، باید این عادت را در خود از بین ببرید.

ریال ریال پولتان را ثبت کنید:

شاید حتی نمی دانید چقدر خرج می کنید. با ثبت هر مقدار پولی که وارد زندگیتان می شود و خرج می شود، می توانید الگوی خرج کردنتان را بررسی کنید. با دیدن مقدار پولی که هر بار از دست داده اید، می توانید از اعتیاد به خرید رها شوید.

عادت به تاخیر پیدا کنید:

کسی که دچار وسوسه خرید آنی و اعتیاد به خرید باشد، بدون فکر و بی برنامه خرید وسواسی می کند. برای شکست دادن این عادت، کار را به تاخیر بیاندازید.

اگر مایل به خرید چیزی هستید، آن را برای ۳۰ روز بعد در تقویم علامت بزنید. چنانچه عادت به خرید اینترنتی دارید، لینک را در سبد خرید قرار دهید. احتمالا پس از یک ماه که نگاهی به سبد خریدتان بکنید، اصلا یادتان نمی آید که هدفتان از اقدام به خرید چنین چیزی چه بوده است.

از وسوسه ها دور شوید:

مانند هر اعتیاد دیگری، باید از هر چیز و هر کسی که شما را به خرید کردن وادار می کند دور شوید. اگر اعتیاد به خرید لباس دارید، از پاساژها و بوتیک ها رد نشوید. از رفتن به مکان هایی که عادت به خرید از آنها دارید، دوری کنید.

روش مقابله با وسوسه خرید

خب حالا فرض کنیم تمام راهکارهای فوق را رفته اید، اما باز هم جلوی ویترین یک مغازه ایستاده اید و برای خرید وسوسه شده‌اید.چه باید کرد؟

فرض کنید در یک پاساژ هستید. چیزی نیاز ندارید و منتظر هستید تا همسرتان خریدش را تمام کند. همان طور که قدم می زنید چشمتان به جدیدترین کفش زنانه پشت ویترین می افتد. براق و درخشان!

قبل از آنکه شادی خرید این کفش ها را تجربه کنید، از خودتان بپرسید:

• چه موقع از این کفش ها استفاده خواهید کرد؟
• چند جفت کفش نو دارید؟
• آن کفش ها و چکمه های قبلی چه مشکلی دارند؟
• کهنه هستند؟
• چرا به یک جفت دیگر نیاز دارید؟
• اگر یک جفت کفش دیگر بخرم، آن را کجا بگذارم؟
• در صورتی که آن را بخرم، باز هم برای سایر مخارج مهم پول دارم؟
• آیا می توانم کفش های مشابه و باکیفیتی نظیر اینها را با قیمت پایین تر بخرم؟
• می توانم برای خرید این کفش ها تا ماه بعد صبر کنم؟
• چرا باید این کفش ها مال من باشند؟
• اگر این کفش را بخرم، همسرم/مادرم/خانواده چه می گویند؟

در پاسخ به این سوالات صادق باشید. این سوالات به شما کمک می کنند که اعتیاد به خرید را کنترل کنید. لازم نیست از تمام سوالات استفاده کنید. هر کدام مناسب موقعیت هستند، را از خودتان بپرسید. شاید مواردی باشد که باز هم تسلیم عادتتان شوید، اما مسلما موارد زیادی را می توانید با این سوالات کنترل کنید.

درمان وسواس خرید

کمک خواستن برای رفع یک مشکل اصلا جای خجالت ندارد. با یکی از دوستان یا اعضای خانواده صحبت کنید تا به شما در شکستن این عادت کمک کند. اگر هیچ یک از راه های فوق به شما کمک نکرده است، از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.

رویکردهای درمانی رفتار درمانی شناختی می توانند به شما در کنترل تکانه ها، تغییر عادت ها و افکار و کنترل احساسات کمک کنند. دارودرمانی نیز به بهبود علائم افسردگی و اضطراب کمک می کنند.