عفونت ادراری را جدی بگیرید
عفونت دستگاه ادراری (UTI) یک عفونت در هر قسمت از سیستم ادراری که شامل کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادرار است. بیشتر عفونت‌ها دستگاه ادراری تحتانی (مثانه و مجرای ادرار) را درگیر می‌کنند. زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند. عفونت محدود به مثانه می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد. با این حال، اگر عفونت ادراری به کلیه‌ها سرایت کند، عواقب جدی ممکن است رخ دهد.پزشکان معمولاً عفونت‌های دستگاه ادراری را با آنتی بیوتیک درمان می‌کنند. اما در وهله اول می‌توان اقداماتی را برای کاهش شانس ابتلا به UTI انجام داد.
علائم عفونت ادراری:
عفونت‌های دستگاه ادراری همیشه علائم و نشانه‌هایی ایجاد نمی‌کنند اما زمانی که ایجاد می‌کنند ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- دفع مکرر و مقدار کمی ادرار
- کدر به نظر رسیدن ادرار
- وجود خون در ادرار
- ادرار با بوی قوی
- درد لگن در زنان (به ویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوان شرمگاهی)
UTI ممکن است نادیده گرفته شود یا با سایر بیماری‌ها در بزرگسالان مسن‌تر اشتباه گرفته شود.
انواع عفونت ادراری UTI:
عفونت می‌تواند در قسمت‌های مختلف دستگاه ادراری اتفاق بیفتد. هر نوع عفونت بر اساس جایی که قرار دارد، نام متفاوتی دارد.
- سیستیت (مثانه): علائم این عفونت می‌تواند شامل احساس نیاز زیاد به ادرار کردن، درد هنگام ادرار کردن، درد زیر شکم و ادرار کدر یا خونی باشد.
- پیلونفریت (کلیه‌ها): این می‌تواند باعث تب، لرز، حالت تهوع، استفراغ و درد در قسمت بالای کمر یا پهلو شود.
- اورتریت (مجرای ادرار): می‌تواند باعث ترشح و سوزش در هنگام ادرار شود.
علل عفونت ادراری :
عفونت‌های دستگاه ادراری معمولاً زمانی اتفاق می‌افتند که باکتری‌ها از طریق مجرای ادرار وارد دستگاه ادراری شده و شروع به تکثیر در مثانه می‌کنند. اگرچه سیستم ادراری به گونه‌ای طراحی شده است که از چنین مهاجمان میکروسکوپی دوری کند. این دفاع‌ها گاهی اوقات شکست می‌خورند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، باکتری ممکن است نفوذ کرده و به یک عفونت کامل در دستگاه ادراری تبدیل شود.شایع‌ترین عفونت‌های ادراری عمدتاً در زنان رخ می‌دهد و مثانه و مجرای ادرار را درگیر می‌کند.
- عفونت مثانه (سیستیت): این نوع عفونت ادراری معمولاً توسط اشریشیا کلی (E. coli)، نوعی باکتری که معمولاً در دستگاه گوارش یافت می‌شود، ایجاد می‌شود. با این حال، گاهی اوقات باکتری‌های دیگر مسئول عفونت هستند. آمیزش جنسی ممکن است منجر به سیستیت شود اما برای ایجاد آن لازم نیست از نظر جنسی فعال باشید. همه زنان به دلیل آناتومی خود در معرض خطر سیستیت هستند (فاصله کوتاه از مجرای ادرار تا مقعد و دهانه مجرای ادرار تا مثانه).
- عفونت مجرای ادرار (اورتریت): این نوع عفونت ادراری زمانی رخ می‌دهد که باکتری دستگاه گوارش از مقعد به مجرای ادرار گسترش می‌یابد. همچنین از آنجایی که مجرای ادرار زنانه به واژن نزدیک است، عفونت‌های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می‌توانند باعث اورتریت شوند.
عوامل خطرزای عفونت ادراری:
عفونت‌های دستگاه ادراری در زنان شایع است و بسیاری از زنان در طول زندگی خود بیش از یک بار عفونت را تجربه می‌کنند. عوامل خطرزا ویژه زنان برای عفونت ادراری عبارتند از:
- آناتومی زن: یک زن مجرای ادراری کوتاه‌تری نسبت به یک مرد دارد که فاصله‌ای را که باکتری‌ها باید طی کنند تا به مثانه برسند، کوتاه می‌کند.
- فعالیت جنسی: زنان فعال جنسی نسبت به زنانی که از نظر جنسی فعال نیستند، بیشتر به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند. داشتن یک شریک جنسی جدید نیز خطر را افزایش می‌دهد.
- انواع خاص پیشگیری از بارداری: زنانی که از دیافراگم برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند و همچنین زنانی که از عوامل اسپرم کش استفاده می‌کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.
- یائسگی: پس از یائسگی، کاهش استروژن در گردش باعث تغییراتی در دستگاه ادراری می‌شود که زن را در برابر عفونت آسیب پذیرتر می‌کند.
سایر عوامل خطر UTI عبارتند از:
- ناهنجاری‌های دستگاه ادراری: نوزادانی که با ناهنجاری‌های مجاری ادراری متولد می‌شوند و اجازه نمی‌دهند ادرار به طور طبیعی از بدن خارج شود یا باعث برگشت ادرار در مجرای ادرار می‌شود، در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری هستند.
- انسداد در دستگاه ادراری: سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات می‌تواند ادرار را در مثانه گیر انداخته و خطر عفونت ادراری را افزایش دهد.
- سیستم ایمنی سرکوب شده: دیابت و سایر بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را مختل می‌کنند، می‌توانند خطر UTI را افزایش دهند.
- استفاده از کاتتر: افرادی که نمی‌توانند به تنهایی ادرار کنند و از لوله (کاتتر) برای ادرار کردن استفاده می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به UTI هستند. این ممکن است شامل افرادی باشد که در بیمارستان بستری هستند، افرادی که مشکلات عصبی دارند که توانایی آن‌ها در کنترل دفع ادرار را دشوار می‌کند و همچنین افرادی که فلج هستند.
- جراحی اخیر دستگاه ادراری یا معاینه آن: چون شامل ابزارهای پزشکی هستند، هر دو می‌توانند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهند.
عوارض عفونت ادراری:
هنگامی که عفونت‌های دستگاه ادراری تحتانی به موقع و به درستی درمان شوند، به ندرت عوارض ایجاد می‌کنند. اما اگر عفونت ادراری درمان نشود، می‌تواند عواقب جدی داشته باشد.
عوارض UTI ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عفونت‌های مکرر، به ویژه در زنانی که دو یا چند UTI را در یک دوره شش یا چهار ماهه یا بیشتر در یک سال تجربه می‌کنند.
- آسیب دائمی کلیه ناشی از عفونت حاد یا مزمن کلیه (پیلونفریت) به دلیل UTI درمان نشده.
- افزایش خطر زایمان با وزن کم یا نوزاد نارس در زنان باردار.
- تنگی مجرای ادرار در مردان ناشی از اورتریت راجعه که قبلاً با اورتریت گنوکوکی دیده شده بود.
- سپسیس، یک عارضه بالقوه تهدید کننده زندگی شامل عفونت است، به خصوص اگر عفونت راه خود را از مجرای ادراری به کلیه‌ها برساند.
پیشگیری از عفونت ادراری:
شما می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری اقدامات زیر را انجام دهید:
- نوشیدن زیاد مایعات به خصوص آب: نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می‌کند و اطمینان می‌دهد که دفعات ادرار بیشتری خواهید داشت. این امر باعث می‌شود که باکتری‌ها قبل از شروع عفونت از دستگاه ادراری شما خارج شوند.
- پاک کردن از جلو به عقب: انجام این کار پس از ادرار و پس از اجابت مزاج به جلوگیری از گسترش باکتری‌های ناحیه مقعد به واژن و مجرای ادرار کمک می‌کند.
- خالی کردن مثانه بلافاصله پس از مقاربت
- خودداری از استفاده از محصولات بالقوه تحریک کننده زنانه: استفاده از اسپری‌های دئودورانت یا سایر محصولات زنانه مانند پودر در ناحیه تناسلی می‌تواند مجرای ادرار را تحریک کند.
- تغییر روش کنترل بارداری: دیافراگم‌ها یا کاندوم‌های بدون روغن یا اسپرم کش، همگی می‌توانند به رشد باکتری کمک کنند.
تشخیص عفونت ادراری:
آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص عفونت‌های دستگاه ادراری عبارتند از:
- آنالیز نمونه ادرار: ممکن است پزشک برای بررسی گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز یا باکتری‌ها، بررسی آزمایشگاهی نمونه ادرار را تجویز کند.
- کشت باکتری‌های دستگاه ادراری در آزمایشگاه: تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی ادرار گاهی اوقات با کشت ادرار دنبال می‌شود. این آزمایش به پزشک می‌گوید که چه باکتری‌هایی باعث عفونت شده‌اند و کدام داروها موثرتر خواهند بود.
- عکس برداری از دستگاه ادراری: اگر دچار عفونت‌های مکرر می‌شوید که پزشک فکر می‌کند ممکن است ناشی از یک ناهنجاری در دستگاه ادراری شما باشد، ممکن است پزشک یک سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) تجویز کند. همچنین ممکن است از رنگ کنتراست برای برجسته کردن ساختارهای دستگاه ادراری استفاده شود.
- استفاده از یک اسکوپ برای دیدن داخل مثانه: اگر عفونت ادراری مکرر دارید، پزشک ممکن است سیستوسکوپی را با استفاده از یک لوله بلند و نازک با عدسی (سیستوسکوپ) برای دیدن داخل مجرای ادرار و مثانه انجام دهد. سیستوسکوپ به مجرای ادرار وارد می‌شود و به مثانه منتقل می‌شود.
درمان عفونت ادراری:
آنتی بیوتیک‌ها معمولا خط اول درمان عفونت‌های دستگاه ادراری هستند. اینکه کدام داروها و برای چه مدت تجویز می‌شوند به وضعیت سلامتی و نوع باکتری موجود در ادرار شما بستگی دارد.
عفونت ساده:
داروهایی که معمولا برای UTIهای ساده تجویز می‌شوند، عبارتند از:
- تری متوپریم/سولفامتوکسازول
- فسفومایسین
- نیتروفورانتوئین
- سفالکسین
- سفتریاکسون
گروهی از داروهای آنتی بیوتیکی که به نام فلوروکینولون‌ها شناخته می‌شوند (مانند سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین)، معمولاً برای عفونت‌های ادراری ساده تجویز نمی‌شوند، زیرا خطرات این داروها عموماً از مزایای درمان عفونت‌های ادراری بدون عارضه بیشتر است. در برخی موارد، مانند عفونت مجاری ادراری پیچیده یا عفونت کلیه، اگر گزینه‌های درمانی دیگری وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است یک داروی فلوروکینولون تجویز کند.
اغلب، علائم عفونت ادراری ظرف چند روز پس از شروع درمان برطرف می‌شود. اما ممکن است لازم باشد آنتی بیوتیک را برای یک هفته یا بیشتر ادامه دهید. کل دوره آنتی بیوتیک را طبق دستور مصرف کنید.
پزشک همچنین ممکن است یک داروی ضد درد (مسکن) تجویز کند که مثانه و مجرای ادرار را بی‌حس می‌کند تا سوزش هنگام ادرار را کاهش دهد. اما درد معمولاً بلافاصله پس از شروع آنتی‌بیوتیک تسکین می‌یابد.
عفونت‌های مکرر:
اگر به طور مکرر عفونت ادراری دارید، پزشک ممکن است تجویز‌های درمانی خاصی را انجام دهد، مانند:
- آنتی بیوتیک با دوز کم، در ابتدا برای شش ماه اما گاهی اوقات طولانی‌تر
- خود تشخیصی و درمان، اگر با پزشک خود در تماس باشید
- اگر عفونت مربوط به فعالیت جنسی باشد، یک دوز واحد آنتی بیوتیک بعد از مقاربت جنسی
- استروژن درمانی واژن در صورت یائسه بودن
عفونت شدید:
برای یک عفونت ادراری شدید، ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک‌های داخل وریدی در بیمارستان داشته باشید.